Στις 22 Μαρτίου είναι η Παγκόσμια ημέρα για το νερό. Ο φετινός εορτασμός είχε ως θέμα «Νερό και Αειφόρος Ανάπτυξη» δίνοντας μια σημαντική ευκαιρία να υπογραμμιστεί ο πολύ σημαντικός ρόλος του πόσιμου νερού στις συζητήσεις που διεξάγονται από τα κράτη-μέλη των ηνωμένων Εθνών και άλλους φορείς, στο πλαίσιο των νέων στόχων αειφόρου ανάπτυξης (Sustainable Development Goals) που θα ισχύουν μετά το 2015 (http://www.unwater.org/worldwaterday).
Το νερό είναι ένα αγαθό συλλογικό στο οποίο όλοι δικαιούνται να έχουν ίση πρόσβαση. Το δικαίωμα όλων των ανθρώπων αναγνωρίζεται σε πολλές διεθνείς συμφωνίες, διακηρύξεις και άλλα επίσημα έγγραφα.
Το 1977 η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών αναγνώρισε ότι ανεξάρτητα από το επίπεδο οικονομικής ανάπτυξης όλοι οι άνθρωποι έχουν το δικαίωμα πρόσβασης σε πόσιμο νερό σε ποσότητα και ποιότητα που να αντιστοιχεί με τις βασικές τους ανάγκες (UN Water Conference, Mar del Plata,1977). Το 2002 η Ειδική Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για τα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα συμπεριέλαβε το νερό στις γενικές παρατηρήσεις του Διεθνούς Συμφώνου για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα, αναγνωρίζοντας επισήμως την πρόσβαση σε επαρκές και ασφαλές νερό ως θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα (General Comment No. 15. The right to water. UN Committee on Economic, Social and Cultural Rights, November 2002). Σύμφωνα με την Επιτροπή το δικαίωμα στο νερό συμπεριλαμβάνεται στην κατηγορία των απαραίτητων εγγυήσεων για τη διασφάλιση του δικαιώματος σε ένα ικανοποιητικό βιοτικό επίπεδο, ιδιαίτερα δεδομένου ότι αποτελεί βασική προϋπόθεση για την επιβίωση. Πιο συγκεκριμένα αναφέρεται ότι κάθε άνθρωπος πρέπει να έχει πρόσβαση σε νερό για προσωπική και οικιακή χρήση το οποίο θα πρέπει να είναι επαρκές, ασφαλές, προσβάσιμο και οικονομικά προσιτό. Το 2010, η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών (Ψήφισμα 64/292), αναγνώρισε ρητά το ανθρώπινο δικαίωμα στο νερό και συμφώνησε ότι το καθαρό πόσιμο νερό και οι εγκαταστάσεις υγιεινής είναι απαραίτητα για την υλοποίηση όλων των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Tο 2013 δημοσιεύθηκαν εκτιμήσεις της UNICEF και της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας που (Progress and sanitation drinking water, 2013 update) σύμφωνα με τις οποίες ο αριθμός των ανθρώπων που δεν έχουν πρόσβαση σε ασφαλές πόσιμο νερό ανέρχεται στα 768 εκατομμύρια, με αποτέλεσμα εκατοντάδες χιλιάδες παιδιά να αρρωσταίνουν και να πεθαίνουν κάθε χρόνο. Οι περισσότεροι από τους ανθρώπους αυτούς είναι φτωχοί και ζουν σε άσχημες συνθήκες διαβίωσης.
Λαμβάνοντας υπόψη τη σημαντικότητα του πόσιμου νερού στη ζωή των ανθρώπων, θεωρούμε ότι κυβερνήσεις και διεθνείς οργανισμοί έχουν καθήκον να εφαρμόσουν αποτελεσματικά το ανθρώπινο δικαίωμα στο νερό, το οποίο αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για την εξάλειψη της φτώχειας και την αξιοπρεπή διαβίωση.
Στη Θεσσαλονίκη, έχει αναπτυχθεί ένα κίνημα πολιτών για τη διαχείριση του νερού στην πόλη. Η Κίνηση 136 είναι μία πρωτοβουλία πολιτών που εναντιώνεται στην ιδιωτικοποίηση της Εταιρίας Ύδρευσης και Αποχέτευσης της Θεσσαλονίκης και αντιπροτείνει την μη-κερδοσκοπική κοινωνική διαχείρισή της μέσω συνεταιρισμών σε επίπεδο γειτονιάς. Η πρόταση της Κίνησης 136 προβλέπει την ίδρυση τοπικών συνεταιρισμών με μέλη όλους τους κατοίκους της πόλης. Οι συνεταιρισμοί αυτοί θα ενωθούν σε εταιρία η οποία θα διεκδικήσει την εξαγορά της ΕΥΑΘ στο όνομα των πολιτών, για να διασφαλιστεί η δημοκρατική και μη-κερδοσκοπική διαχείριση αυτού του κοινού αγαθού. Όπως αναφέρεται στον δικτυακό τους τόπο «Το 51% της εταιρίας ΕΥΑΘ, που σήμερα ανήκει στο κράτος, βρίσκεται αυτή τη στιγμή σε διαδικασία πώλησης. Η Κίνηση 136 αποτελεί μια πρόταση προς όλους τους πολίτες της Θεσσαλονίκης αλλά και του κόσμου ώστε να διεκδικήσουμε από κοινού την εξαγορά του. Η εξαγορά αυτή θα γίνει πραγματικότητα με την δημιουργία συνεταιρισμών που έχει ξεκινήσει ήδη, σε όλο το πολεοδομικό συγκρότημα, ανά δημοτική κοινότητα και δήμο που υδροδοτούνται από την ΕΥΑΘ. Οι τοπικοί συνεταιρισμοί στη συνέχεια θα ενωθούν μέσω της “Ένωσης των Πολιτών για το Νερό” σε εταιρία (Κοινωνική Ε.Υ.Α.Θ.) η οποία διεκδικεί την εξαγορά της ΕΥΑΘ στο όνομα των πολιτών». Υποστηρίζουν επίσης ότι τόσο το κρατικό όσο και το ιδιωτικό μοντέλο έχουν αποδείξει τον αντικοινωνικό τους χαρακτήρα, έχουν δοκιμαστεί στο παρελθόν και έχουν αποτύχει και ότι οραματίζονται μια ΕΥΑΘ όπου θα έχει πραγματικά δημόσιο χαρακτήρα και θα λειτουργεί ως μία κοινωνική υπηρεσία και όχι ως εταιρία.
Γράφει η Αναστασία Παλλόγλου, φοιτήτρια του Τμήματος Μηχανικών Χωροταξίας και Ανάπτυξης της Πολυτεχνικής Σχολής του ΑΠΘ.
